Karýþým nedir? Çözelti ile arasýnda ne gibi farklar vardýr?

Karýþým

Birden fazla maddenin kimyasal özellikleri deðiþmeyecek þekilde bir araya gelmesiyle oluþan madde topluluðunun tanýmlanmasý için karýþým terimi kullanýlýr. Saf maddeler element ve bileþiklerden oluþur ama maddelerin çoðu ne tek bir elementtir ne de tek bir bileþiktir. Aslýnda maddelerin geneli saf madde olmayan karýþýmlardýr.

Karýþýmlar homojen ve heterojen olarak iki ana türe ayrýlabilir.

Homojen Karýþým

Her tarafýnda ve/veya zerresinde ayný özelliði gösteren, tek bir madde gibi hareket eden karýþýmlardýr. Homojen karýþýmý meydana getiren maddeler gözle veya optik aletlerle görüntülenemezler, Homojen karýþýmlara genelde çözelti de denir. Tuzlu su, þekerli su, alkollü su, çeþme suyu, metal alaþýmlar, tunç ve gaz karýþýmlarý homojen karýþýmlara örnektir.

Heterojen Karýþým

Tamamýnda ayný özellikleri bulundurmayan, içerisindeki taneciklerin gözle görülebildiði karýþýmlardýr. Heterojen karýþýmlar kendi aralarýnda süspansiyon, emülsiyon, aerosol ve koloit gibi gruplara ayrýlmaktadýr. Maden filizleri, kaya parçalarý, odun parçalarý, bitki yapraðý, sis, ayran, petrol su karýþýmý, beton parçasý, toprak, granit, çakýl, kum, sünger, ponza taþý, süt, köpük, duman, toz ve çamur heterojen karýþýmlara örnek olarak verilebilir.

Süt çýplak gözle homojen gibi gözükmesine raðmen mikroskopla bakýldýðýnda (yað damlacýklarýndan dolayý) heterojen olduðu gözlenir. Heterojenlik mikroskopla tespit edildiði gibi tyndall * etkisi ile de tespit edilebilir.

Heterojen karýþýmlar kendi aralarýnda emülsiyon, süspansiyon, koloit, aerosol olmak üzere dört alt çeþide ayrýlýr.

Emülsiyon
Bir sývýda çözünmeyen baþka bir sývýnýn heterojen olarak bulanýk bir þekilde daðýlmýþ halidir. Su zeytinyaðý karýþýmý, su benzin karýþýmý gibi.

Süspansiyon
Bir sývýda çözünmeyen katýnýn heterojen olarak daðýlmýþ þeklidir. Su–kum karýþýmý, su–tebeþir tozu karýþýmý gibi.

Kolloid
Bir maddenin sývý içerisinde asýlý kalmasýyla oluþan, gerçek çözelti ile heterojen karýþýmlar arasýnda kalan karýþýmlardýr. Homojen gibi görünseler de kolloid karýþýmý oluþturan maddeler ýþýn demeti veya lazer ýþýný geçirilerek fark edilebilir. Duman, jöle, boya

Aerosol
Bir katý veya sývýnýn gaz içinde daðýlmasýyla oluþan karýþýmlardýr. Aerosol karýþýmlarýn çoðu kolloide de örnek olarak verilebilir. Sis, sprey, baca dumaný.

Karýþýmlarýn Genel Özellikleri

- Karýþýmý oluþturan maddelerin kimyasal özelliklerinde deðiþiklik olmaz.
- Saf deðildir.
- Fiziksel yollarla ayrýþtýrýlýr.
- Erime ve kaynama noktalarý çözünenin deriþimine baðlý olduðundan sabit deðildir.
- Karýþýmlarýn öz kütleleri sabit deðildir. Karýþýmý oluþturan maddelerin miktarýna baðlý olarak karýþýmýn öz kütlesi deðiþir.
- Karýþýmýn yapýsýnda farklý cins atom veya molekül vardýr.
- Karýþýmda bulunan maddelerin miktarý geliþigüzel olmakla beraber aralarýnda belirli bir sabit oran yoktur.

Bileþik ve Karýþým Arasýndaki Farklar

+ Bileþikler ayný cins moleküllerden, karýþýmlar ise farklý cins atom veya moleküllerden meydana gelir.
+ Bileþikler kimyasal yollarla, karýþýmlar ise fiziksel yollarla birleþtirilip  ayrýþtýrýlabilir.
+ Bileþikteki atomlar belirli kütle oranlarýnda birleþirlerken karýþýmlarda ise belirli bir oran yoktur.
+ Bileþiklerin sabit bir öz kütleleri vardýr. Karýþýmlarýn öz kütleleri karýþýmdaki maddelerin birleþme oranlarýna baðlý olarak deðiþir.

* Tyndall Efekti : Tyndall daðýlýmý / Tyndall olayý olarak da bilinen etki; ýþýðýn kolloid içindeki parçacýklardan veya bir süspansiyondaki küçük parçacýklardan saçýlmasý olayýdýr. 19. yüzyýl da fizikçi John Tyndall tarafýndan keþfedilmiþtir. Yanýk motor yaðýnýn parçacýklý olduðunun görülmesi ya da egzostlardan çýkan dumanýn mavi renkte görülmesi bu efekte örnektir.

Video : Esra ATEÞ