Rezilyans nedir? Ne demek Rezilyantlýk? Çocuklarýn kýrýlma noktasý.

ESNEKLÝK ve TOPARLANABÝLME BECERÝSÝ

Yaþadýðýmýz süreç gösterdi ki zorluklarla baþa çýkabilme becerisi kiþiden kiþiye deðiþiklik gösterebiliyor, kimi çok çabuk uyum, durumu kabul ve alýnmasý gereken önlemler doðrultusunda yaþantýsýna devam etmeye çalýþýrken, kimi panik, korku ve endiþe halini kendi yaþantýsýna, aile ve yakýn çevresine yansýtarak sürecin gittikçe zorlaþmasýna neden oldu.

Rezilyans pek çoðumuz için yeni bir kelimedir. Peki, nedir Rezilyans? Rezilyans, olumsuzluklara karþý hazýrlýklý olma, stres ve travmayla baþa çýkabilme, zor koþullara uyum saðlama, yýkýcý deneyimlerden bir þeyler öðrenerek baþa çýkma ve geliþme kapasitesidir. Hem ruhsal, hem de fiziksel esneklik ve dayanýklýlýktýr. APA (Amerikan Psikoloji Derneði) ‘ne göre rezilyans; zorluklar, travma, trajedi, tehdit ya da aðýr stres koþullarýna iyi uyum saðlayabilmektir. Zorluklar karþýsýnda yýkýlmama ve olumsuzluklar geçince eski haline dönebilme becerisidir. Kýrýlmadan bükülebilme, eðilme, olay geçtikten sonra da eski þekline dönebilme kapasitesidir. Muson yaðmurlarýnda bambularýn kýrýlmadan neredeyse yere kadar eðilmeleri, yaðmur geçince tekrar ayaða kalkmalarý rezilyansa örnek olarak verilebilir.

GÜNÜMÜZDE BÜYÜK ÞEHÝRLERDE YAÞAYAN ÇOCUKLAR NE KADAR REZÝLYANTTIR?

Çocuklar, neredeyse hiçbir sorunla kendisi baþa çýkmak zorunda kalmýyor. Sorunlarla baþ edebilme yollarýnýn ne olduðunu bilmesine raðmen, ya erteliyor ya da müdahale zor geldiðinden ve kendisine güvenmediklerinden uygulamada zorluk çekiyorlar. Aileler çocuklarýnýn sorunlarýný kendileri çözdüðü için çocuklar problem çözmede yetersiz kalýyorlar.

Çoðunlukla site içine sýkýþan hayatlar, geliþen teknoloji çocuktan beklediðimiz dinamik, hareketli yapýnýn pek çok zaman ortaya çýkamamasýna neden oluyor. Sonuç olarak spor yapmamaya ve dengesiz beslenmeye baðlý obezite kaçýnýlmaz oluyor. Teknolojik geliþmelere baðlý olarak bilinçli kullanýlmayan akýllý telefonlar, tabletler, oyun konsollarý, televizyonlar bireylere hýzlý bilgi akýþý saðlýyor. Bir bilgi sindirilmeden yeni bir bilgi ile karþý karþýya kalýyoruz ve bu sürekli olarak akýp gidiyor. Sonuç uykusuzluk, endiþe ve en önemlisi hep bir þeyin eksik kaldýðý hissiyle yaþamayý öðrenmek oluyor.

ÇOCUKLARDA REZÝLYANS NASIL KAZANDIRILIR?

Çocuklarda Rezilyans geliþimi için gerekli koþullar:

• Çocuðun hayatýnda koþulsuz sevildiðini hissettiði bir kiþinin varlýðý,
• Ev dýþýndan, kendisinden yaþça büyük, sorunlarýný ve duygularýný paylaþabileceði
• Güvenilir bir kimsenin varlýðý,
• Sorunu olduðu zaman güvenebileceði bir ailesinin olduðunu hissetmesi,
• Örnek aldýðý ve büyüdüðü zaman onun gibi olmak isteyeceði bir eriþkinin varlýðý,
• Çocuðun her þeyin düzelebileceðine dair inancýnýn bulunmasý,
• Otoriteyi anlama ve bununla baþa çýkabilme yollarý geliþtirmesi,
• Yeni þeyler denemek istemesi,
• Yaptýðý þeylerde baþarýlý olmayý istemesi,
• Gelecekle ilgili planlarýnýn olmasýdýr.

REZÝLYANS UNSURLARI KOÞULSUZ KABULLENME KOÞULSUZ SEVGÝ SEÇÝMLER YETERLÝLÝK ÖZGÜVEN GERÇEK BAÞARI ÇOCUK YETÝÞTÝRME TARZLARI

• Narsistik Ebeveynler “Benim çocuðum çok özel, çok zeki.” Böyle yetiþen çocuklar, büyüdüklerinde eleþtiriye dayanýklý olmaz, baþkalarýna empati duyamazlar. Bir hedef koyamazlar ve bunun için yeterince çabalayamazlar. Sürekli baþkalarýnýn onayýna ihtiyaç duyarlar. Kendi sorunlarýný çözemezler ve yetiþkin hayatlarýnda çoðunlukla baþarýsýz olurlar.
• Helikopter Ebeveynler Helikopter ebeveynler çocuðu yanlarýndan ayýrmaz, sürekli çocuðu gözlemler ve en ufak bir soruna müdahale ederler. Böyle büyüyen çocuklar, kendi davranýþlarýnýn sonuçlarýný görmeyi, sorunlarýný çözmeyi, duygularýný düzenlemeyi ve stresle baþa çýkabilmeyi öðrenemezler. Çocuklarýn her karþýlaþtýklarý sorunda baþka biri tarafýndan kurtarýlacaðýný ya da sorunlarýnýn çözüleceðini beklememeleri gerekir. Yetiþkin hayatlarýnda mutsuz, özgüveni zayýf ve baþarýsýz olurlar
• Otoriter Ebeveynler Korkutularak büyütülen çocuklar, korkak eriþkinler olurlar. Sürekli suçluluk duyarlar. Hata yapmaktan, baþaramamaktan, sevmekten, reddedilmekten korkarlar. Yetiþkin hayatlarýnda kaygýlý, panik ve iletiþime kapalý olurlar.
• Tutarlý Ebeveynler Güçlü ve kýrýlgan olmayan bir çocuk yetiþtirmede tutarlý ebeveynlik modeli en uygunudur. Çocuðu aþýrýya kaçmadan korur. Ýhtiyaçlarýný baþta tam karþýlarken çocuk büyüdükçe ve güçlüklerle karþýlaþýnca çocuðun kendi çözmesi için zaman verir. Ailelerin araya girip sorunu çözmesine ihtiyaç duymadan zorluklarýn üstesinden gelir. Yetiþkin hayatlarýnda baðýmsýz, mutlu ve özgüvenli olurlar.

REZÝLYANS GELÝÞTÝRME DÝLÝ

MÝZAH

Bazen çocukta aþýrý gerginlik yaratan bir durumda bir espri yapmak olayý yumuþatýr. Þakalaþmak ve gülmek stresi ve çaresizlik hissini azaltýr.

SAÐLIKLI DÜÞÜNMEYÝ KORUYABÝLMEK

Kötü olayý ayrýþtýrýp, bunun hayatýn diðer alanlarýný etkilemesine izin verilmemesi öðretilmelidir.

ARA VERME

Örneðin; ders çalýþýrken “anlamýyorum, yapamýyorum” krizine giren bir çocuða “Hadi ara verelim!” denmelidir. Dikkatini baþka yere çekme çok fazla düþünen, meþgul, yoðun ve stresli çocuklara iyi gelir.

YARDIM ÝSTEME

Ýliþkilerinde sorun yaþayan, diðer çocuklarýn alaylarýna maruz kalan çocuklarda etkilidir. Yýlmayan çocuklar bir sorunlarý olduðunda sosyalleþerek, yardým istemeyi tercih ederler.

CESARETLENDÝRME

Bazen ebeveynlerin cesaret vermekten baþka yapabilecekleri bir þey yoktur. Ancak bu cesareti verebilmek bile çok önemlidir.

KABULLENME

Havaalanýna yetiþmeye çalýþýrken, trafik týkanýrsa, beklemekten baþka çare kalmaz. Aileler, çocuklarýna deðiþtiremeyecekleri þeyler için fazla üzülmemeleri ve enerji harcamamalarý gerektiðini öðretmelidirler.

OLUMSUZ KONUÞMALARI ENGELLEME

Tatlý dil yýlaný deliðinden çýkarýr. Olumlu konuþmalar geleceðe daha umutla bakmaya, daha olumlu düþünmeye ve mutlu olmaya yardým eder. Olumlu iletiþim saðlýklý birey olmada en etkili yoldur.