Asetik asit nedir ne işe yarar? Asetik asit diğer adı nedir?

Asetik asit veya etanoik asit CH₃COOH formülü ile tanımlanan organik bir asittir. Sirkeye ekşi tadını ve keskin kokusunu veren temel bileşendir. Bu yüzden halk dilinde Sirke Ruhu ya da Sirke Asidi olarak adlandırılır. Karboksilik asitlerin en küçüklerindendir. Doğada karbonhidratların yükseltgenmesiyle oluşur. Sanayide asetik asit hem biyolojik yolla hem de sentetik yolla imal edilir.

Elma sirkesi fermente elma suyundan yapılan ve salata soslarında, marine soslarında, salata soslarında, gıda koruyucularında ve Hint turşularında kullanılan bir sirkedir. Elmaları ezerek ve ardından suyunu sıkarak yapılır.

Sirke genelde %4 - 5 oranında asetik asit içerir ama turşu kurmak için kullanılan sirkelerde bu oran %18'e varır. Sirkenin oluşturduğu asitli ortam gıdaların bozulmasına neden olacak çoğu mikroorganizmanın büyümesini engeller. Bu yüzden turşulama sebzelerin ömrünü uzatmak için etkili bir yöntemdir.

Sanayide asetik asitin geniş bir kullanım alanı vardır, çoğu kimyasalın üretiminde hammadde olarak kullanılır. En önemli kullanımı vinil asetat üretimidir ve bundan elde edilen polivinil asetat tahta tutkalı olarak kullanılır. Bunu asetik anhidrit ve asetik ester üretimi izler. Sirke üretiminde kullanımı nispeten önemsizdir. Asetik asitin bir diğer önemli kullanımı çözücü olaraktır. PET plastiklerin üretiminde kullanılan tereftalik asit üretiminde asetik asit çözücü olarak kullanılır, bu kullanım asetik asitin tüm kullanımının %5-10'unu oluşturur. Asetik asit gıda sanayisinden tampon özelliğinden dolayı E260 adıyla bir katkı maddesi olarak kullanılır.

Asetik Asit ve Yoğun İçerikli Ürünlerin Vücuda Etkileri Nelerdir?

Yoğun asetik asit cildi yakar, göze kalıcı zarar verir, hafif derece yanıklara bağlı olarak ciltte kabarcıklar oluşmasına, alerjen etkisi nedeniyle ise dölkülme veya hasasiyete neden olabilir. Etkileri birkaç saat içerisinde hissedilmeye başlar. Bu etkilerden korunmak için nitril koruma eldivenleri kullanmak gerekir. Asetik asit 39 °C üzerinde tutuşabilir, havayla patlayıcı karışımlar oluşturma özelliğine sahiptir.

%25'den daha yoğun asetik asit laboratuvarlarda çekerocak altında, seyreltik asetik asit ise zararsız olmasına karşın daha kuvvetli çözelti halinde zararlıdır. Asetik asit yoğunluk miktarıyla orantılı olarak; sindirim ve solunum sistemine ciddi hasar verebilir, kan asitliğini ölümcül oranda değiştirebilir.

Asetik Asit Zararlarının Giderilmesi

Asetik asit yanlışlıkla yutulduğunda hemen ksulmalı, kişi bayılmış ya da bilinci kapalıysa hiçbir şey verilmemeli, ayık ise yarı yarıya yumurta ve sütten oluşan bir karışım içirilmeli, ağız bol su ile yıkanmalı, bol miktarda su içilmelidir. Bu eylemler sırasında sağlık kuruluşundan yardım alınmalıdır.

Asetik asit cilde temas ettiğinde bol suyla yıkanmalı, asit ile tüm ilişiği kesacak şekilde elbise/kıyafet değiştirilmeli, asidin temas ettiği yere karbonat veya hamur kabartma tozu (sodyum karbonat) uygulanarak asitin etkisi azaltılmalıdır.

Asetik asit göze temas ettiği durumlarda ılık suyla 15 dakika boyunca göz yıkanmalı, 15 dakika sonunda mümkünse izotonik serum ya da yapay göz yaşı ile tekrar temizlenmelidir. Yine aynı şekilde sağlık kuruluşundan yardım alınmalıdır.